دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته فقه و مبانی حقوق
بررسی سرقت در حقوق کیفری و فقه اهل سنت
چکیده
سرقت شرعی یکی از عوامل اجرای حد در اسلام معرفی شده است ولی در مورد آن در میان مذاهب اسلامی اختلاف نظر وجود دارد.نوشتار حاضر در جهت تقریب مذاهب اسلامی و آشنایی آنها با یکدیگر به رشته تحریر درآمده است.در این تحقیق تلاش شده است تا دیدگاه های فقهای مذاهب اسلامی، بدون طرفداری از یک مذهب و مرام خاص و مسائل گوناگون مربوط به موضوع سرقت و چگونگی تحقیق حکم کیفری آن به صورت مقایسه ای در اختیار خواننده قرار گیرد.
با توجه به آنچه که در مورد سرقت در حقوق کیفری ایران و مذاهب اربعه بیان شده می توان اینگونه استنباط کرد که سرقت زمانی صورت می گیرد که مال به طور پنهانی و پوشیده از دیگران برداشته شود بدون هیچ شبهه ای.حال اگر دیگران او را در خانه مشاهده می کنند ولی سارق به خیال خود مال را به صورت پنهانی بر می دارد.و همچنین با توجه به آیات و روایات و سخنان ائمه اطهار که در مباحث این پایان نامه آمده که تأکید فراوانی داشته که همانا خونها و اموالتان بر یکدیگر حرام است بنابراین می توان کفت که افراد بدون اجازه صاحب مال نمی توانند از اموال دیگران استفاده نمایند.
سرقت چه مستقیماً توسط سارق انجام شود و چه توسط فرد دیگری چون مال دیگری را از حرز خارج کرده سرقت صورت گرفته و فرد سارق محسوب می شود.همچنین وقتی سارق دست به چنین کاری می زند هر چیزی را که به عنوان سرقت بر می دارد باید مال باشد و هیچ شبهه در مالیت آن وجود نداشته باشد.بنابراین اشیای بی ارزش مثل کاه و هیزم مال نبود و سرقت محسوب نمی شود حدی بر فرد نیست همچنین انسان و کودک مال محسوب نمی شوند.
کلید واژه ها: سرقت، ربایش، مال، حد قطع بد
مقدمه
از مسائل بحث بر انگیزی که طی اعصار مختلف ذهن بشر را به خود مشغول نموده، معضل دزدی و تعرض به اموال دیگران می باشد. اگرچه حاکمان بسیار کوشیده اند تا با این پدیده مقابله و آن را مهار نمایند و اندیشمندان تلاش ها نموده اند تا برای مداوای این بیماری اجتماعی به درمانی نافع نایل شوند با این حال موفقیت آنان در بیشتر موارد بسیار ناچیز یا حداقل، موقتی بوده است شاید بتوان گفت حکمی که در اسلام برای مقابله با آن بیان شده است (قطع دست) بیشترین بازدارندگی را به همراه دارد.
سرقت از یک سو به دلیل عدم نیاز به مهارت خاص و ویژه، شخص در هر سنی قادر به ارتکاب آن است و از سوی دیگر در اسلام به شدت مورد تنفر قرار گرفته است.
از علی بن موسی الرضا (ع) روایت شده که فرمودند: «سرقت از این جهت حرام شده است که موجب تباهی اموال و کشتن آدمیان می شود و غصب وتصرف غیر قانونی اموال منشا آدم کشی و درگیری و حسد خواهد شد. سرقت باعث می شود مردم دست از کسب و کار و حرفه و صنعت بر دارند و مردم به نگهداری اموال و پس انداز نپردازند؛ وقتی که ببینند کسی نسبت به اموال یاد شده، حق اولویت ندارند.»
مذاهب مختلف اسلامی با توجه به استدلال هایی که از آیات و روایات کرده اند هر یک دید گاه های متفاوتی نسبت به احکام اسلامی دارند. این تحقیق در جهت آشنایی هرچه بیشتر، با اندیشه های فقهای مذاهب اسلامی، و روشن نمودن هرچه بیشتر موضوع سرقت تدوین شده است. سعی شده است تا آراء فقهای مذاهب اسلامی در مورد سرقت به صورت مقایسه ای و مسائل گوناگون مربوط به موضوع سرقت و چگونگی تحقق حکم کیفری آن و هم چنین احکام جدید در مورد آن مورد بررسی قرار گیرد.
سؤالات تحقیق
برخی از پرسش هایی که در این رساله، سعی شده تا با آنها پاسخ گفته شود، عبارتند از:
1- تعریفی که از سرقت در مذاهب مختلف شده است به چه شکل است؟
2- آیا می توان داده ها و اطلاعات را در حکم مال فرض نمود تا سرقت آنها مستوجب حد باشد؟
3- آیا تمام فقیهان در مورد تناسب حرز با مال نظر یکسانی دارند؟
4- آیا فضای مجازی را می توان در مفهوم حرز قرار دارد؟
فهرست
چکیده فارسی ......................................................................................................................................1
مقدمه.................................................................................................................................................. 2
الف) بیان موضوع ................................................................................................................................2
ب) سوالات تحقیق .............................................................................................................................3
پ) فرضیه های تحقیق .........................................................................................................................3
ت) اهداف و کاربردها ........................................................................................................................4
ث) روش تحقیق..................................................................................................................................4
ح) معرفی پلان...................................................................................................................................5
بخش نخست: مفهوم و ارکان حقوقی و فقهی جرم سرقت ...................................................6
فصل نخست: تعریف و تمییز سرقت از مفاهیم مشابه ...............................................................7
مبحث اول: تعریف سرقت ..................................................................................................................7
گفتار اول: تعریف لغوی ..................................................................................................................7
گفتار دوم: تعریف اصطلاحی ..........................................................................................................7
بند اول: تعریف حقوقی سرقت .........................................................................................................8
بند دوم: تعریف فقهی سرقت ...........................................................................................................8
الف: تعریف سرقت در فقه امامیه .....................................................................................................9
ب: تعریف سرقت در فقه اهل سنت .................................................................................................9
1- فقه حنفی ...................................................................................................................................9
2- فقه مالکی ..................................................................................................................................9
3- فقه حنبلی .................................................................................................................................10
4- فقه شافعی ................................................................................................................................10
مبحث دوم: تمییز سرقت از عناوین مشابه ........................................................................................11
گفتار اول: اختلاس، انتهاب- استلاب .............................................................................................11
گفتار دوم: احتیال ...........................................................................................................................15
گفتارسوم: خیانت ..............................................................................................................................15
گفتارچهارم: مرقد و منبّج ...................................................................................................................17
گفتارپنجم:محاربه ..............................................................................................................................17
گفتارششم:لص (راهزنی) ...................................................................................................................19
فصل دوم: ارکان حقوقی و فقهی جرم سرقت .......................................................................24
مبحث اول: رکن قانونی و شرعی .......................................................................................................24
گفتار اول: رکن قانونی ......................................................................................................................24
گفتار دوم: رکن شرعی .....................................................................................................................25
بند اول: کتاب الهی ...........................................................................................................................25
بند دوم: روایات ...............................................................................................................................26
مبحث دوم: رکن مادی .....................................................................................................................28
گفتار اول: عنصر ربودن ....................................................................................................................28
بند اول: پنهانی بودن ربایش ..............................................................................................................29
بند دوم: مباشرت یا عدم مباشرت سارق در ربایش ...........................................................................30
گفتار دوم: عنصر مال ......................................................................................................................36
بند اول: منقول یا غیر منقول بودن مال ..............................................................................................36
بند دوم: قابل تملک بودن مال .........................................................................................................37
الف: ربودن انسان و اعضای بدن انسان ............................................................................................40
ب: ربودن اشیاء ممنوعه و حرام (مشروبات الکلی، خوک، آلات لهو و...) .......................................41
ج: ربودن داده ها و اطلاعات ..........................................................................................................44
گفتار سوم: تعلق به غیر داشتن ........................................................................................................45
بند اول: اموال بلا صاحب و مجهول المالک ...................................................................................45
بند دوم: اموال تحت مالکیت یا تصرف دیگری ..............................................................................47
بند سوم: اموال مشاع ......................................................................................................................48
بند چهارم: اموال مشترک و بیت المال ............................................................................................49
بند پنجم: اموال بدهکار .................................................................................................................52
بند ششم: کفن دزدی ....................................................................................................................56
مبحث سوم: رکن معنوی ...............................................................................................................57
بند اول: اراده و اختیار ...................................................................................................................58
بند دوم: علم به حرمت سرقت ......................................................................................................60
بند سوم: علم به تعلق داشتن مال به دیگری ................................................................................. ..60
بند چهارم: قصد سرقت ................................................................................................................61
الف: قصد دائمی یا موقتی بودن ربایش .........................................................................................62
ب: قصد تقاص عینی و دینی .........................................................................................................64
بخش دوم: واکنش های کیفری قانونی و فقهی ناظر به سرقت ......................................67
فصل اول: واکنش کیفری ناظر به سرقت تعزیری.............................................................67
مبحث اول: سرقت ساده تعزیری ....................................................................................................67
گفتار اول: تعریف سرقت ساده .....................................................................................................67
گفتار دوم: مجازات سرقت ساده ...................................................................................................68
بند اول: مجازات اصلی ........................................................................................................................68
بند دوم: مجازات های تبعی و تکمیلی ...................................................................................................68
مبحث دوم: سرقت مشدد تعزیری ..........................................................................................................69
گفتار اول: سرقت مقرون به پنج شرط مشدد ..........................................................................................69
گفتار دوم: سرقت مقرون به آزار ...........................................................................................................70
گفتار سوم: سرقت مسلحانه دسته جمعی در شب ....................................................................................71
گفتار چهارم: سرقت وسائل و متعلقات تاسیسات عمومی ...................................................................... 72
گفتار پنجم: سرقت از اماکن محل وقوع حوادث طبیعی .........................................................................73
گفتار ششم: کیف زنی و جیب بری .......................................................................................................73
گفتار هفتم: استفاده غیر مجاز از آب و برق و گاز و تلفن .......................................................................74
گفتار هشتم: سرقت اموال تاریخی و فرهنگی ........................................................................................76
گفتار نهم: سرقت فاقد شرایط اجرای حد و موجب اخلال در نظم ..........................................................77
گفتار دهم: سرقت در فضای مجازی (سرقت رایانه ای) ........................................................................ 77
فصل دوم:واکنش های کیفری ناظر به سرقت مستوجب حد..........................................................79
مبحث اول: تعریف و شرایط اختصاصی سرقت مستوجب حد ......................................................................79
گفتار اول: تعریف سرقت مستوجب حد.........................................................................................................79
گفتار دوم: شرایط اختصاصی سرقت مستوجب حد .....................................................................................82
بند اول: علم به حرمت ربودن .......................................................................................................................82
بند دوم: محرز بودن مال ..............................................................................................................................83
بند سوم: هتک و ابطال حرز ........................................................................................................................83
بند چهارم: حد نصاب ..................................................................................................................................84
بند پنجم: فقدان ابوت (سارق پدر صاحب مال نباشد) ................................................................................... 90
بند ششم: عدم ارتکاب سرقت در سال قطحی ................................................................................................91
بند هفتم: عدم غصب حرز از سارق ...............................................................................................................92
بند هشتم: برداشتن مال به عنوان دزدی ..........................................................................................................94
بند نهم: تناسب حرز با مال ........................................................................................................................95
بند دهم: اشتراط سرقت در بلاد اسلامی ...................................................................................................96
بند یازدهم: دولتی و وقفی نبودن مال .......................................................................................................99
گفتار سوم: حد سرقت ...........................................................................................................................101
مبحث دوم : کیفیت اجرا و مسقطات حد سرقت......................................................................................106
گفتار اول : کیفیت اجرای حد سرقت ....................................................................................................106
بند اول : محل قطع در فقه مذاهب اسلامی .............................................................................................106
بند دوم : میزان و کیفیت قطع ................................................................................................................109
بند سوم : شرایط قطع عضو سارق ..........................................................................................................111
بند چهارم : خطا یا عمد مجری حد .......................................................................................................116
بند پنجم :معالجه و پیوند عضو مقطوع ...................................................................................................119
گفتار دوم : مسقطات حد سرقت ........................................................................................................... 123
بند اول : عدم شکایت مالباخته ..............................................................................................................123
بنددوم : گذشت صاحب مال از سارق ................................................................................................124
بند سوم :تکذیب اقرار سارق و شهادت شهود توسط صاحب مال ........................................................124
بند چهارم : سقوط عضو موضوع قطع .................................................................................................125
بند پنجم : رجوع سارق از اقرار ...........................................................................................................125
بند ششم : استرداد مال به صاحب آن ..................................................................................................125
بند هفتم : انتقال مالکیت مال به سارق قبل از صدور حکم ...................................................................125
بند هشتم :توبه سارق پیش از اثبات سرقت .........................................................................................126
بند نهم : ادعای مالکیت سرقت ..........................................................................................................126
بند دهم : نقصان قیمت مال ربوده شده ..............................................................................................127
نتایج و پیشنهادها ..............................................................................................................................128
منابع و مآخذ .....................................................................................................................................133
الف : منابع فارسی
1- کتاب ها
2- مقالات
3- پیان نامه ها
ب : منبع خارجی
د: پایگاههای اینترنتی
چکیده انگلیسی